👉Maharashtra Fort : महाराष्ट्रातील ११ व तामिळनाडू येथील १ अशा १२ किल्ल्याची युनेस्कोकडून जागतिक वारसा यादीमध्ये नोंद⭐ प्रतिनिधी ✍️ दुर्गेश र. गायकवाड

शनिवार, दि. १२ जुलै २०२५

दापोली तालुक्यातील ११ व तामिळनाडू येथील १ अशा १२ किल्ल्यांची युनेस्कोकडून जागतिक वारसा यादीमध्ये नोंद करण्यात आली असल्याचे सुवर्णदुर्ग किल्ल्याचे पुरातत्व खात्याचे संवर्धक सहाय्यक श्री.बजरंग येलिकर यांनी सांगितले.

महाराष्ट्र शासनाने ‘मराठा लष्करी भू-प्रदेश’ या संकल्पनेअंतर्गत छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या १२ किल्ल्यांना ‘युनेस्को’च्या जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत समावेश करण्यासाठी प्रस्ताव सादर केला होता. राज्य शासनाचा हा प्रस्ताव प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी ‘युनेस्को’कडे पाठवला होता.

• या किल्ल्यांमध्ये रायगड, राजगड, प्रतापगड, पन्हाळा, शिवनेरी, लोहगड, साल्हेर, सिंधुदुर्ग, सुवर्णदुर्ग, विजयदुर्ग, खांदेरी किल्ला आणि तामिळनाडूतील जिंजी किल्ला यांचा समावेश आहे.
• प्रस्ताव गेल्यानंतर ऑक्टोबर २०२४ मध्ये दोन ते तीन दिवस युनेस्कोकडून या सर्व किल्ल्यांची हेलिकॉप्टरद्वारे पाहणी करण्यात आली होती.

तसेच या प्रस्तावाचे सादरीकरण पूर्ण क्षमतेने प्रभावीपणे करण्यासाठी फेब्रुवारी २०२५ मध्ये मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या सूचनेनुसार सांस्कृतिक कार्य व माहिती तंत्रज्ञान मंत्री ऍड. आशिष शेलार, अपर मुख्य सचिव विकास खर्गे, पुरातत्त्व व वस्तुसंग्रहालय संचालनालयाचे उपसंचालक हेमंत दळवी आणि वास्तुविशारद शिखा जैन या चार सदस्यांचे शिष्टमंडळ पॅरिस, फ्रान्स येथे गेले होते.

आज युनेस्कोच्या ४७ व्या जागतिक वारसा स्थळ समितीची ऑनलाईन बैठक पार पडली. यामध्ये मराठा मिलिटरी लॅण्डस्केपच्या प्रस्तावावर प्रत्येक सदस्यांची मते जाणून घेण्यात आली. सदरच्या बैठकीचे पॅरिस येथून थेट प्रेक्षपण सुरू होते. यामध्ये संपूर्ण जगासाहित भारतीय सदस्य देखील सहभागी झाले होते. अपर मुख्य सचिव विकास खर्गे, पुरातत्व खात्याचे जनरल डायरेक्टर जान्हवी शर्मा व अभिजित आंबेकर( पुरातत्व खात्याचे अधिक्षकविध मुंबई) या ऑनलाईन बैठकीत भारताचे प्रतिनिधित्व करत होते.

सुवर्णदुर्ग किल्ला हा दापोली तालुक्यातील हर्णै येथील एकमेव जलदुर्ग आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी किनारी प्रदेशांच्या संरक्षणासाठी हा किल्ला बांधला होता. महाराजांनी त्यांच्या आरमारामध्ये या किल्ल्याची नोंद केली होती. तसेच हा किल्ला ज्यावेळेस शिवरायांनी ताब्यात घेतला त्यावेळेस त्याची डागडुजी केल्यानंतर आजही समुद्रामध्ये हा किल्ला जशासतसा उभा आहे हे वैशिष्ट्य आहे. तसेच भारत सरकारने देखील या किल्ल्याला इ.स. २१ जून १९१० रोजी महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय संरक्षित स्मारक म्हणून घोषित केलेले आहे.

आता या किल्ल्यांचे जतन, संवर्धन आणि पर्यटन विकासासाठी अधिक संधी उपलब्ध होतील. ज्यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल. तसेच, सांस्कृतिक वारसाचे जतन सुनिश्चित होईल, असे आनंद व्यक्त करताना हर्णे येथील जय भवानी प्रतिष्ठान चे सर्वेसर्वा श्री दीपक खेडेकर यांनी सांगितले.